John Coltrane's meditations

Modal jazz is een aan hard bop verwante jazzstijl waarin bij het improviseren niet de akkoorden maar kerktoonladders als uitgangspunt dienen. Op basis van kerktoonladders, in het Engels ‘modes’ genaamd, werd vanaf eind jaren vijftig een nieuw harmonisch en melodisch vocabulaire ontwikkeld. De ritmische begeleiding bleef daarbij nog wel gebaseerd op die van de hard bop. Milestones (1958) van Miles Davis is één van de eerste bekende modale jazzstukken. Davis’ album Kind Of Blue (1959) en John Coltrane’s compositie Impressions zijn monumenten van de modal jazz.

Hard bop is een eenvoudigere, meer aardse vorm van bebop met kortere, eenvoudigere thema’s en de toevoeging van blues, funk- en gospelelementen. Repetitieve en meer op dans georiënteerde ritmes werden belangrijker dan inventieve complexe harmonieën en ingewikkelde improvisaties. Op de plaat verschilde de hard bop ook om een andere reden van de bebop. Op de 78-toerenplaten hadden de oude boppers maar vier minuten per kant om hun verhaal kwijt te kunnen. Met de komst van de langspeelplaat (vanaf 1948) kon de luisteraar ook thuis luisteren naar hardbop-improvisatoren die meer tijd hadden om hun muzikale ideeën te ontwikkelen.Saxofonist Cannonball Adderley en zijn cornet-spelende broer Nat speelden begin jaren zestig een vorm van (hard) bop die was doorspekt met gospel-invloeden. Hun stijl werd gepromoot als soul jazz en de band scoorde grote hits met stukken als Work Song en Mercy, Mercy, Mercy. Naarmate er meer gebruik werd gemaakt van een strak ritme en repetitieve ‘grooves’ werd er ook wel gesproken van funk jazz. Het werk van musici als gitarist Grant Green en saxofonist Eddie Harris is nog steeds van grote invloed op hedendaagse bands als New Cool Collective.