‘Ter nagedachtenis van de slachtoffers van het fascisme’, zo luidde het motto van Sjostakovitsj’ Achtste Strijkkwartet. Waarschijnlijk gold dit motto alleen maar als tegemoetkoming aan de Sovjet propaganda. In een brief aan Glikman (in het Nederlands uitgegeven als Kroniek van een Vriendschap, Hoogland & Van Klaveren 2006) schreef de componist: ‘Ik zat te denken dat er, als ik ooit kom te
… overlijden, wel niemand een stuk zal schrijven te mijner nagedachtenis. Daarom heb ik dat zelf maar gedaan. Het zou ook best op de omslag mogen: ‘Ter nagedachtenis aan de auteur van dit kwartet.’’ De componist verwijst naar zichzelf middels de noten D, Es, C, H, (Sjostakovitsj’ initialen D.Sch.). Ook maakte hij gebruik van talloze citaten uit eigen werk: thema’s uit de Eerste en Achtste Symfonie, het Pianotrio nr.2, het Celloconcert en Lady MacBeth. ‘De pseudotragiek van dit kwartet is zodanig dat ik onder het schrijven ervan evenveel tranen heb vergoten als iemand urine vergiet na zes pullen bier’, aldus de componist. (HJ)meer
