Is het nodig om iets van het leven van de componist te weten om zijn muziek te kunnen begrijpen? Over het antwoord lopen de meningen zeer uiteen, maar er is nauwelijks een componist bij wie de kwestie zich zo opdringt als bij Dmitri Sjostakovitsj. Bij leven werd hij gezien als een tragische, maar volgzame componist, die zich gewillig naar de wensen van de communistische Sovjetautoriteiten had gevoegd.
De publicatie van zijn, overigens vervalste, ‘memoires’ veranderden dat beeld: hier stond opeens iemand die heimelijk een subversieve inhoud aan zijn muziek wist te geven, zonder dat die domme communistische machthebbers het doorhadden. De toetssteen werd de Vijfde Symfonie uit 1937. Het stuk sluit aan op de symfonische traditie van de negentiende eeuw en was een poging om zijn relatie met het regime te verbeteren. Grote vraag: brengt de finale werkelijk het door de autoriteiten verlangde optimisme? Het antwoord verschilt per opname. (JvG)meer
