'n liedje met caroline kaart

Verzamelnaam voor de Engelse en Amerikaanse amusementsmuziek uit de eerste helft van de twintigste eeuw. Deze muziek geldt als de voorloper van de popmuziek en werd geschreven voor een breed publiek. Commerciële motieven zijn minstens zo belangrijk als de artistieke. Broodschrijvers leveren op bestelling tekst en muziek aan. De kantoren waar de succesnummers ontstaan, zoals Tin Pan Alley (van 1900 tot 1930) en de Brill Building (jaren vijftig en zestig), krijgen een mythische status als hitfabrieken. Beroemde componisten zijn Burt Bacharach, en duo’s als Leiber & Stoller en Greenwich & Barry. Ze schrijven voor all-round podiumartiesten die konden zingen, dansen en acteren en vaak optraden in één van de vele theaters op Broadway. Plaatopnames zijn tot in de jaren veertig een bijzaak. Met de opkomst van popmuziek neemt de populariteit van de vocale muziek af. Toch blijft het American Songbook, een verzameling klassieke Amerikaanse liedjes, menig soul- en popzanger intrigeren.

Overzicht van alle muziek in de Nederlandse taal. Hieronder valt het levenslied, het luisterlied, cabaret en Nederlandstalige popmuziek. De wortels van de eerste drie genres gaan terug tot het begin van de twintigste eeuw. In variététheaters (en later de revue) was afwisselend plaats voor een grapje, een serieus of juist een sentimenteel lied. De all-round artiesten van voor de oorlog beheersen alle stijlen, maar na de oorlog ontstaan er specialisten. Het levenslied wordt gezien als de meer volkse variant waarbij emoties zonder al te veel omhaal worden gezongen. Tegenover het levenslied staat het hoger aangeschreven luisterlied. Cabaret koppelt het (vaak kritische) luisterlied aan humoristische conferences. Vanaf de jaren tachtig is het (vooral na baanbrekend werk van Doe Maar) ook voor popgroepen normaal om in het Nederlands te zingen. In de 21e eeuw bedienen de bestverkopende Nederlandse artiesten zich van hun eigen taal.

Het Franstalige lied, ook wel ‘chanson’ genoemd. Tekst is minstens zo belangrijk als de muziek en ontbloot de Franse ziel: romantisch, impuslief en een tikkeltje nostalgisch. Het huidige chanson ontstond aan het begin van de twintigste eeuw uit oudere liedvormen waarvan sommigen teruggaan tot de middeleeuwen. Iconen die het chanson kleur geven, zijn de fragiele Edith Piaf, de besnorde George Brassens, de Armeense immigrantenzoon Charles Aznavour en de Belg Jacques Brel. Johnny Hallyday mengt het chanson met rock-‘n-roll terwijl beroepsprovocateur Serge Gainsbourg zijn chansons volstopt met pikante teksten en invloeden uit beat, rock en reggae. In Nederland beleeft het chanson zijn hoogtepunt in de jaren zeventig wanneer mooie mannen als Julien Clerc, Joe Dassin en Dave zomerhits scoren met vlotte ‘pop-chansons’.

Het Duitstalige lied bloeit op in de jaren twintig en dertig. Het is de tijd van de onstuimige Weimar Republiek. Marlene Dietrich is dan de grote ster. Na de oorlog wordt er ook in Duitsland een duidelijk onderscheid gemaakt tussen het luister- en het feestlied. De eerste categorie is het terrein van de serieuze ‘Liedermacher’, songschrijvers die vooral in de jaren zeventig soms behoorlijk maatschappijkritisch konden zijn. Dat is een groot verschil met de a-politieke schlagerzangers, die maar een doel hebben: een feestje bouwen. Het woord ‘schlager’ is het Duitse woord voor hit: een nummer dat ‘inslaat als een bom’. Schlagers zijn ook populair onder Nederlanders. Artiesten als Frans Bauer en Jan Smit nemen hun hits ook op in het Duits terwijl de geboren Duitser Dennie Christian in ons land scoort met hits in beide talen.