Nog maar enkele decennia geleden was kennis van de Italiaanse keuken in de rest van Europa beperkt tot pizza en macaroni. Inmiddels is niet alleen een veel grotere verscheidenheid van Italiaanse ingrediënten algemeen bekend, maar is ook het besef algemeen doorgedrongen dat er niet zoiets bestaat als één uniforme Italiaanse keuken. Hetzelfde proces begint zich inmiddels ook op muzikaal gebied te
… voltrekken, waarvan de hier besproken cd's van het label Opus 111 getuigen. Beide maken deel uit van reeksen die het erfgoed van de verschillende Italiaanse regio's in kaart brengen. Een grote verscheidenheid binnen de Italiaanse (barok-) traditie ligt op zichzelf voor de hand: pas in de 19de eeuw werd Italië één land met een centraal bestuur. In de reeks 'Tesori di Napoli' hoort de cd (dbx5224) met werken van Francesco Provenzale (1624-1704). Deze Provenzale werkte zijn leven lang in Napels, waar hij in de muzikale hiërarchie op wist te klimmen tot de op een na hoogste functie. De hier door de Cappella de' Turchini opgenomen vier motetten zijn afkomstig uit een in 1689 gedrukte collectie. Ze zijn voor allerlei verschillende liturgische functies bedoeld, volgens het boekje om de commerciële potentie van de uitgave te verhogen. Of deze muziek veel verkocht is, valt echter te betwijfelen: de stukken zijn voor motetten relatief lang en vragen een dermate grote virtuositeit van de zangers, dat weinigen in staat zullen zijn geweest ze uit te voeren. Qua opbouw volgen ze het schema van de kerksonate en allen hebben bijzonder spectaculaire finales. Ter aanvulling klinken enkele "Sonates" van de eveneens in Napels werkzame Giuseppe Avitrano (ca 1670-1756) en Pietro Marchitelli (ca 1643-1729). De vocale virtuositeit van Provenzale's motetten wordt hier verruild voor een instrumentale, die destijds zelfs de onaantastbaar geachte Corelli deed verbleken. De andere cd hoort in de reeks die de ontwikkelingen in de regio Piemonte belicht, en is gewijd aan de "Mottetti e dialogi" van Giovan Battista Fergusio (1582-1628). Dit was de zoon van een geëmigreerde Schot, die zich eind 16de eeuw in een klein plaatsje, Savigliano, had gevestigd. Fergusio leerde het muziekvak in Parma bij Claudio Merula, maar studeerde aldaar ook rechten. Hij keerde in 1603 terug naar Savigliano, waar hij als advocaat ging werken en beoefende de muziek slechts in zijn vrije tijd. Hij maakte furore met zijn dansmuziek, maar de enig overgebleven werken van zijn hand, zijn de hier opgenomen, in 1621 gepubliceerde "Mottetti e dialogi". Hoewel Fergusio's muziek zeker het beluisteren waard is, mist deze cd een beetje het individuele, zo men wil, regionale geluid van de Provenzale-opname. De uitvoerenden zijn Gli Affetti Musicali en het Corale Polifonica di Sommariva Bosco onder leiding van Claudio Chiavazza. (JvG)_meer
