Het negentiende-eeuwse soloconcert is altijd gedomineerd door de cultus van virtuositeit die in diezelfde periode gestalte kreeg. Soloconcerten waren er in de eerste plaats om eminente instrumentalisten de kans te geven in een uitgebreide concertante setting hun fenomale kunnen te tonen. Iemand als Paganini beschouwde bijvoorbeeld zonder uitzondering de solocadensen als het hoogtepunt van het concert
… - vandaar ook dat hij altijd weigerde dat gedeelte te spelen op repetities, het moest immers zijn exclusiviteit behouden. Als een reactie hierop kwam in het midden van de negentiende eeuw de term 'symfonisch concert' op, bedoeld als aanduiding van de serieuze pretenties van het muziekwerk, dat in een dergelijk geval meer beoogde te zijn dan slechts een orkestraal vehikel voor instrumentaal vlagvertoon. (Berlioz' Harold en Italie is het bekendste voorbeeld.) Van de op deze cd opgenomen concerten kan zonder twijfel van het Pianoconcert op.15 van Giovanni Sgambati (1841-1914) gezegd worden dat het in de categorie 'symfonisch concert' past. Alleen al het ruim twintig minuten durende openingsdeel projecteert de solist niet als een virtuoze eenling, maar in het type dialoog met het orkest dat juist door de wederzijdse afhankelijkheid de term 'symfonisch' rechtvaardigt. Sgambati was een merkwaardige figuur, omdat hij als een van de weinige prominente Italiaanse componisten van de negentiende eeuw niets met opera te maken wilde hebben. Hij kreeg voor zijn op Duitse modellen georiënteerde ambities steun van onder anderen Liszt en het echtpaar Wagner. Die steun ontbeerde Joseph Rheinberger (1839-1901), maar hij zal er, gezien zijn afkeer van de modernere ontwikkelingen in de negentiende eeuw, ook weinig behoefte aan hebben gehad. Rheinbergers Pianoconcert op.94 is van bescheidener proporties dan Sgambati's werkstuk en doet qua formaat en opzet denken aan Beethovens eerste pianoconcerten. De hier aangeboden opnamen van deze concerten dateren van 1974/1975, maar zijn ten behoeve van deze release in 2001 digitaal opgepoetst. (JvG)meer
