Joseph Marx (1882-1964) richtte zich pas vrij laat volledig op het schrijven van muziek: hij was de twintig al gepasseerd toen hij zich toelegde op componeren. De resultaten daarvan maakten echter indruk, want in 1914 werd hij benoemd als docent compositie aan het Conservatorium van Wenen. Hoezeer men ook opkeek tegen Marx' eruditie, zijn muziek bleef altijd enigszins in de schaduw. Op zich is
… dat weinig verwonderlijk: Marx schreef doorgaans in een conservatieve laatromantische Duitse stijl, die weliswaar een zekere grandeur had, maar de extraverte emotionaliteit miste van bijvoorbeeld Strauss of de vroege Schönberg, en bovendien natuurlijk nauwelijks meer aansloot bij de toenmalige actualiteit, die werd bepaald door de vernieuwingen van Schönberg, Stravinsky, Bartok, Hindemith en vele anderen. Tegen deze achtergrond bezien bereidt de kennismaking met Marx' 'Natur-Trilogie' een grote verrassing. Dit werk bestaat uit drie afzonderlijke orkestwerken (Eine symphonische Nachtmusik (1922), Idylle - Concertino über die pastorale Quart (1925) en Eine Frühlingsmusik (1925)) die qua omvang en vrijheid van opzet in feite een soort symfonische gedichten zijn. Opmerkelijk aan deze stukken is echter vooral het idioom waarin ze zijn geschreven: in wat een soort exercitie van zelfverloochening lijkt te zijn, heeft Marx zich de stijl van Debussy volledig eigen gemaakt en met een verbluffende nauwgezetheid toegepast. Die muzikale mimicry betreft weliswaar minder de structurele uitgangspunten en vooral de meer opvallende aspecten van Debussy's harmoniek en zijn orkestpalet, maar toch blijft het ongelooflijk dat iemand die in al zijn andere werk zich zo ver van deze richting hield, deze zo trefzeker wist te hanteren. Op sommige plaatsen klinken ook duidelijke reminiscenties aan bijvoorbeeld Fêtes (uit de Trois nocturnes), de Prélude à l'après-midi d'un faun en Images. Het is allemaal net Debussy, maar toch ook weer niet. Hoe het ook zij, het gaat hier om intrigerende orkestmuziek, die het verdient te worden gehoord. Vandaar dat het een goede zaak is dat het Bochumer Sinfonieorchester onder leiding van Steven Sloane een integrale kennismaking met dit werk voor het eerst mogelijk heeft gemaakt. (JvG)meer
